Artikel PAF boekenclub: Alles over liefde - bell hooks

De boekenclub kwam samen rond het boek Alles over liefde (oorspronkelijke titel: All About Love) van bell hooks, een werk dat, ondanks het feit dat het al 25 jaar geleden werd geschreven, nog steeds relevant genoeg is om opnieuw vertaald te worden. Hooks, een invloedrijke denker op het gebied van zwart feminisme en maatschappelijke structuren, schrijft over liefde als een bewuste keuze en een actie – een principe dat doorklinkt in het hele boek. "Love is an action, not a feeling" , stelt ze op het einde van het boek, waarmee ze benadrukt dat liefde verantwoordelijkheid inhoudt.

Artikel en foto’s: Tine Pillaert

Een boek met gemengde reacties

De reacties op het boek waren verdeeld. Sommigen vonden het inspirerend en visionair, anderen hadden moeite met de schrijfstijl of de inhoudelijke benadering. Een van de terugkerende kritiekpunten was dat het boek soms aanvoelde als een zelfhulpboek zonder concrete handvatten. Ook werd het idealistische karakter benoemd: de visie op liefde die hooks schetst, zou weinig rekening houden met de realiteit van het dagelijks leven en de beperkingen van de menselijke psyche.

Tegelijkertijd werd er waardering uitgesproken voor hoe Hooks liefde niet alleen als een persoonlijke ervaring, maar ook als een maatschappelijk principe benadert, rekening houdend met het feit dat het boek 25 jaar geleden in een andere context werd geschreven. Ze pleit voor een ‘love ethic’ die door alle lagen van de samenleving zou moeten doorklinken: in relaties, werk, politiek en gemeenschappen. "Awakening to love can only happen if we let go of our obsession with power and domination," schrijft ze, waarmee ze de link legt tussen liefde en de strijd tegen onderdrukkende structuren.

Liefde als ethisch en maatschappelijk principe

Een belangrijk gesprekspunt was de spanning tussen enerzijds liefde als persoonlijke ervaring, anderzijds als maatschappelijke kracht. Hooks stelt dat liefde niet alleen iets individueels is, maar een manier van samenleven die politieke en economische structuren zou kunnen veranderen. Sommige deelnemers vonden de gedachte van liefde als maatschappelijk principe inspirerend, terwijl anderen sceptischer stonden tegenover de toepassing van liefde als persoonlijke ervaring. Een deelnemer merkte op: “Het boek lijkt ervan uit te gaan dat je altijd in een goede positie verkeert, zowel in je werk als in je relaties, en gaat uit van de situatie van able-bodied mensen.” 

Daarnaast werd ook de vraag gesteld of liefde werkelijk een tegenmacht kan vormen tegen onderdrukkende systemen. Ze begint vanuit een uiterst persoonlijke ervaring en breidt het concept van de 'love ethic' uit naar verschillende maatschappelijke thema's, waarbij ze deze met elkaar verbindt. “Nu meer dan ooit zie je hoe macht, hebzucht en competitie de overhand krijgen in de wereld,” merkt een lezer op.

Daarnaast werd de rol van eerlijkheid in relaties en op de werkvloer besproken. Hooks benadrukt dat oprechte communicatie essentieel is voor liefde, maar in een professionele context kan eerlijkheid soms juist als een risico worden gezien. "Widespread cultural acceptance of lying is one of the primary reasons that many of us will never know love," merkt ze op, wat leidde tot reflecties over hoe we in werkrelaties omgaan met openheid en kwetsbaarheid. “Het gaat om openheid en eerlijkheid. Wat als we er radicaal voor kiezen om met deze waarden in onze werksector te staan? Wat zou er dan kunnen veranderen?”, is een vraag die deze avond verschillende keren werd gesteld. Een andere deelnemer reageert: “Wanneer we het over liefde hebben, denken we vaak aan een gezin of persoonlijke relaties, terwijl ik liefde juist toepas in mijn werkrelaties: vol vertrouwen naar de ander toe, open, zodat je jezelf kunt zijn en mag mislukken. Dàt is een vorm van liefde.”

Vergeving en zelfliefde

Het thema vergeving riep uiteenlopende reacties op. Hooks ziet vergeving als een essentieel onderdeel van liefde, maar niet iedereen in de groep was het daarmee eens. Sommigen vonden dat het boek te veel nadruk legt op vergeving als morele plicht, terwijl anderen juist benadrukten dat vergeving ook kan bijdragen aan innerlijke rust en zelfbehoud. "To truly love we must learn to mix various ingredients - care, affection, recognition, respect, commitment, and trust, as well as honest and open communication."

Ook zelfliefde kwam ter sprake, met de vraag in hoeverre het nastreven ervan egoïstisch kan zijn. Waar ligt de balans tussen liefde voor jezelf en verantwoordelijkheid voor anderen? En hoe verhoudt dit zich tot de eisen die werk, gezin en samenleving aan ons stellen? “Vanuit liefde kan je het ook oneens zijn met bepaalde zaken. Dan handel je vanuit moed en principes”, zegt een deelnemer.

Wat nemen we mee?

Ondanks de kritische noten was er eensgezindheid over het feit dat het boek stof tot nadenken biedt. Het daagde de groep uit om na te denken over de rol van liefde in hun eigen leven en werk. Hoe kunnen we liefde als ethiek toepassen in onze werkcultuur? Hoe kunnen we openheid en eerlijkheid integreren in professionele relaties zonder onszelf kwetsbaar te maken?

De avond eindigde met een open discussie over de toepasbaarheid van hooks' ideeën. Hoewel niet iedereen overtuigd was van haar visie, bood het boek wel een interessante spiegel en een aanzet tot verdere gesprekken over de plaats van liefde in onze maatschappij.

Een aantal titels, namen en termen die ter sprake kwamen in deze PAF boekenclub.

• Dr. Nicole Lepara - How To Do The Work

• Bleri Lleshi - Liefde in tijden van angst

• John Rawls