17. Poortwachters

Poortwachters zijn de instituten en personen die bepalen wie er op het podium, in publicaties en in de archieven belanden. Personen en organisaties die over architectuur publiceren, die tentoonstellingen maken en archieven beheren, maar ook onderwijsinstellingen en jury’s, die vanuit hun positie mee vormgeven aan het architectuurdiscours. Ze hebben een cruciale rol bij het werken aan een meer inclusieve architectuurcultuur. Hoe kunnen poortwachters hun verantwoordelijkheid nemen?

Tijdens de PAF gespreksavond over de architectuurcultuur bespraken we dat het belangrijk is dat poortwachters zich bewust zijn van hun positie en de manieren waarop er – vaak onbewust – perspectieven worden uitgesloten. 86 Setareh Noorani 87 vertelde hoe zij hierover nadenkt bij het Nieuwe Instituut, museum voor architectuur, design en digitale cultuur in Rotterdam: “Ik ben blij dat we met een team werken, waardoor we die rol als poortwachter samen dragen. We bevragen elkaars keuze en zijn heel bewust bezig met welke ideeën we willen toevoegen aan de collectie en het discours.” 88

“[Archieven] zijn gevoelig voor de verankering van een specifiek soort normativiteit, die optreedt wanneer een bepaalde intersectie er oververtegenwoordigd is,” schrijft Noorani in een essay over inclusiever archiveren.89 Ze beschrijft hoe de rol van een archief als poortwachter kan worden bevraagd. “Om normativiteit te hervormen en tegen te gaan – zodat andere vormen van kennis zich kunnen ontwikkelen – moet het archiefmateriaal worden opengesteld en voldoende andere manieren van leven en denken gaan opnemen, zoals feministische manieren van doen ‘waarbij de gebouwde ruimte ten behoeve van niet-normatieve doeleinden wordt aangepast/ ondermijnd’.” 90