22. Activisme

“We kunnen in Vlaanderen wel een portie activisme gebruiken”, zie Hilde Heynen 109 in 2021 in een architectuurpodcast. 110 In een sector waar vrouwen en minderheden nog steeds ondervertegenwoordigd zijn, kunnen we inderdaad een portie activisme gebruiken. Activisme draait niet enkel om luide protesten, maar ook om het mobiliseren van mensen in hun eigen rollen en de veranderingen die zij van binnenuit kunnen bewerkstelligen. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat je als werknemer opkomt voor de rechten van een zwangere collega, als docent meer diversiteit in de canon brengt 111, of als curator taboes doorbreekt en onderbelichte onderwerpen aanhaalt in tentoonstellingen. 112

Een van de activistische tools die we bij PAF inzetten, is het scheppen van een gemeenschap waar persoonlijke ervaringen gedeeld kunnen worden en gekoppeld worden aan een gedeelde onderdrukking. Het persoonlijke is dus hier ook weer politiek. 113 [20] Een tweede tool is leren van bestaande en historische initiatieven. Jane Rendell 114 haalt praktijken als MUF en Mycket aan in haar tekst ‘Only resist: a feminist approach to critical spatial practice’, die we bespraken in onze boekenclub. 115 Jos Boys 116 vertelde over de kracht van activisme in architectuur bij Matrix en The DisOrdinary Architecture Project 117 en Juliane Greb 118 sprak over haar samenwerking met lokale activistische organisaties voor het Duitse paviljoen op de architectuurbiënnale in Venetië. 119 Een ander voorbeeld van recent activisme in de Belgische architectuursector zijn de opiniestukken en Instagramposts van onder andere Dear Architects 120 en BAU 121, die pleiten voor betere vergoedingen. Deze initiatieven helpen ons zoeken naar bouwstenen voor een meer gelijkwaardige sector.

Maar de focus mag niet enkel gaan naar oplossingen bedenken. Activisme draait ook om het kritisch bevragen van de sociale en politieke structuren. Sara Ahmed 122 verwijst naar de historische uitspraak van Audre Lorde 123, en benadrukt om nieuwe, innovatieve benaderingen te ontwikkelen om onderdrukkende structuren te veranderen: “So yes we need feminist carpenters, feminist builders; we need to make feminist buildings by not using the masters’ tools, as Audre Lorde 124 notes, most willfully, by proclaiming unflinchingly that the master’s tools will never dismantle the master’s house.” 125